Klaas Pijlman - Olieverf op doek “Hooien bij invallende avond Haarlemmermeer” – 1946 - Verkocht

• Klaas Pijlman (1917-2007) was kunstschilder, beeldhouwer, graficus, zanger, dichter, voordrachtskunstenaar en leraar cultuur en tekenen. Hij is geboren in Amsterdam op 5 januari 1917 en hij overleed in Amsterdam op 18 juli 2007. Hij was de op één na jongste zoon uit een muzikaal en kunstzinnig gereformeerd gezin met negen kinderen. Zijn vader was de dirigent/componist/organist/muziekuitgever en muziekleraar Fetze Pijlman, en z'n moeder was Maria Johanna Stoffels, afkomstig uit een geslacht van kunstschilders, tekenaars en ontwerpers. Zijn nagelaten oeuvre omvat naar schatting meer dan 10.000 tekeningen, aquarellen, schilderijen en beeldhouwwerken. Een overzicht van zijn leven en ruim 600 afbeeldingen van zijn werk zijn te vinden in ''Klaas Pijlman, een ongekend kunstenaar' (uitgave 2020)'*

Klaas doet op 16-jarige leeftijd toelatingsexamen bij het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in de Hobbemastraat bij het Rijksmuseum in Amsterdam (de latere Rijksacademie voor Beeldende Kunst). Ook doet hij toelatingsexamen voor het Amsterdamse Conservatorium. Hij wil daar zang en piano studeren. Op beide opleidingen wordt hij -in 1933, zestien jaar oud- toegelaten, zonder te voldoen aan de vereiste vooropleiding maar op basis van zijn getoonde talenten. Hij kiest voor de kunstopleiding, omdat deze het hem mogelijk maakt zonodig als tekenleraar de kost te verdienen. Hij studeert in 1937 af (MO-A , N IXa,) en in 1939 behaalt hij de akte MO-B). In juli 1940 haalt hij ook z'n MO-akte handvaardigheid.
Na z'n afstuderen tekent hij vele reclamefolders, briefhoofden voor firma's, kerkfolders, omslagen voor bladmuziek, ex-librissen et cetera, en neemt opdrachten aan voor het tekenen en schilderen van portretten. In 1941 gaat hij gedurende korte perioden aan de slag als inval-leraar tekenen aan diverse scholen in Amsterdam. Daarna wordt dat werk als jonge man te gevaarlijk omdat de bezetter aast op goedkope arbeidskrachten die in Duitsland te werk gesteld kunnen worden. Intussen zingt hij in het koor van zijn vader. Daar ontmoet hij begin 1943 zijn toekomstige vrouw, Gré van der Weijden, dan 22 jaar oud. Zij vestigen zij zich in het hartje van Amsterdam op de Marnixstraat 362 drie hoog. In de achterkamer creëert Klaas z'n eerste eigen atelier. Daar worden ook hun vier kinderen geboren, Peter Ireen (1944), Mirjam (1947), Jeroen Klaas (1951) en Jolande Maria (1956). Aan het begin van de oorlog schildert hij nog veel landschappen in de natuur die hij later ruilt voor voedsel, daarna thuis stillevens.
In september 1950 neemt hij z'n eerste voltijdse benoeming aan als tekenleraar, aan het Christelijk Lyceum in Sneek. Vervolgens gaat hij in september 1952 aan de slag op het Christelijk Lyceum in Amersfoort, totdat hij m.i.v. september 1957 een aanstelling krijgt aan de Da Costa Kweekschool in Bloemendaal en de Gereformeerde Kweekschool in Amsterdam. Ook geeft hij tekenles en didactiek aan de Vormschool voor Kleuterleidster, gevestigd aan de Keizersgracht in Amsterdam. Enkele jaren later wordt hij fulltime docent tekenen en Cultuur aan eerder genoemde Gereformeerde Kweekschool, later Christelijke Pedagogische Academie, en weer later aan de Pedagogische Aacademie Jan van Eyk in Amsterdam. Hij blijft daar tot zijn pensionering in 1982. Naar eigen zeggen heeft hij dit werk met hart en ziel gedaan.
In de periode na de oorlog tot zijn aanstelling als docent op de beide genoemde Pedagogische Academies krijgt hij veel opdrachten voor illustraties. Die komen aanvankelijk van vooral van protestantse kerken voor hun wijkbladen en speciale bijeenkomsten. Verder tekent hij illustraties bij korte verhalen in het weekblad De Spiegel. Het zijn de opmaten naar een grote opdracht om een bijbel te illustreren met maar liefst 250 tekeningen (zie later). In deze jaren geeft hij enkele kinderboeken uit bij Mulder & Zoon, bekend van onder meer de Gouden Boekjes. Op internet zijn nog af en toe de kinderboekjes 'Adjes luchtreis' en 'Bij de Negerkoning' te vinden, Hij tekent een Dieren-ABC-boek,door Clinge Doorenbos voorzien van vierregelige gedichtjes. Het succes van deze illustraties levert meer illustratiewerk op, onder meer van boeken van K. Norel (In en uit Siberië, Coasters varen uit, De Watersnoodramp). Ook de NCRV benadert hem voor tekeningen in de omroepbode. Hij tekent en schrijft in 1948-1949 een serie van 19 beeldverhalen/stripboekjes onder het pseudoniem Claus, uitgegeven door Jago in Haarlem.
Al dat werk verhindert hem niet portretten van zijn vrouw en kinderen te tekenen, en ook nog tijd te vinden om fantasiewerk met een sterk compositorische en stilerende inslag te maken. Plus stillevens van talloze voorwerpen die hij verzamelde, en tenslotte niet te vergeten talloze naaktstudies, soms naar model, vaak uit het hoofd. Hij experimenteert nadrukkelijk met diverse stijlen, zonder zich ooit dogmatisch tot één stijl te bekeren.
Een heel andere vorm van illustreren komt aan bod in de vele jaren omspannende opdracht van de Graf- en Steenhouwerij Botterman en De Ruig aan de Weteringschans te Amsterdam. Om kopers van een grafmonument een idee te geven van hoe een steen of groter monument eruit komt te zien, ontwerpt Pijlman tientallen grafmonumenten, afgebeeld in hun toekomstige omgeving. Het zijn aquarellen met détails in zwarte pen op A5 formaat. Op de begraafplaats Zorgvlied aan de Amstel zijn ongetwijfeld zijn creaties nog aanwezig.
Tussen 1950 en 1960 neemt hij vele jaren privé-zangles. Als bas-bariton zingt hij dan nog steeds in het koor van zijn vader dat dan het 'Christelijk Gemengd koor Sweelinck' heet. Klaas zingt als solist samen met de sopranen Christina Deutekom en Jo Vincent en de alt Aafje Heijnis samen met het koor onder leiding van zijn vader in de Bachzaal en het Concertgebouw van Amsterdam, Koorbewerkingen van psalmen maken vader Fetze bekend in protestantse kringen. Hij drukt en geeft ze zelf uit met z'n eigen uitgeverij 'De Harp'. De omslagen worden getekend door Klaas. Bekend zijn de sterk grafisch vormgegeven schallende trompetten, engelen en orgelpijpen. De eigen muzikale kanten van Klaas Pijlman komen aan bod tijdens Kerst- en Paasdiensten als hij als solist gaat zingen en declameren. De teksten maakt hij zelf, gebruikmakend van bestaande en zelfgeschreven gedichten. Met muzikale en kunstzinnige studenten van de Kweekscholen is hij dan gedurende de weken voor de kerkelijke feestdagen op pad met zang, declamatie en lichtbeelden van religieuze kunstwerken uit de kunsthistorie en van hemzelf. Hij houdt deze optredens vol tot in de jaren negentig. Daarnaast zingt hij in het kerkkoor van de Agneskerk op het Haarlemmermeercircuit hoek Amstelveenseweg. Hij bekwaamt zich op latere leeftijd nog in het zingen van gregoriaanse composities en zingt daarin vele solopartijen, totdat z'n stem op z'n 85ste levensjaar wat minder wordt en hij zelf besluit te stoppen. Voor zijn verdiensten als zanger in de kerk krijgt hij in 2002 een pauselijke onderscheiding.
In 1955 krijgt hij samen met z'n collega, vriend en studiegenoot Wim van Amstel (ook Amsterdam, later docent aan de Kunstacademie in Rotterdam) een stipendium om gedurende een maand in Parijs te schilderen en tekenen.
Klaas Pijlman illustreert eind jaren vijftig voor de Bijbel Kiosk Vereniging in Amsterdam de door Mej. Ingwersen geschreven 'Bijbel in vertelling en beeld'. Hij had dan al de kleine kinderbijbel van mevrouw Ingwersen van enkele illustraties voorzien. Hij tekent en schildert 250 aquarellen en zwart-wit tekeningen voor deze kloeke bijbel voor volwassenen. De Bijbel is voor de uitgever een groot succes en beleeft talloze herdrukken (zeker 30, uitgave in 2012!). Bovendien wordt hij in vele talen en landen uitgegeven, onder meer in Roemenië, Hongarije, Canada (...) en zelfs in China, telkens met dezelfde illustraties van Klaas Pijlman. Hij weet daar niks van. De originele pentekeningen en (oorspronkelijk zeer) kleurige aquarellen zijn volgens de huidige uitgever samen met het archief van de Bijbel Kiosk Vereniging ondergebracht in de religieuze bibliotheek van de Vrije Universiteit van Amsterdam. Hij krijgt nog een opdracht om een bijbel te illustreren, de door U. van Houten geschreven Friese bijbel, 'De Hillige Histoarje, forteld foar it Fryske Folk', uitgegeven door Wever in Franeker. Hij maakte hiervoor 14 pentekeningen, afgedrukt op paginaformaat, verdeeld over twee kloeke delen. Deze bijbel is later in het Nederlands vertaald en opnieuw uitgegeven met dezelfde illustraties.
In de zomer van 1958 vertrekt Klaas dankzij -opnieuw- een stipendium voor een maand naar de Dolomieten in Italië en werkt daar vanuit Alba di Canazei. Ook maakt hij op de gevel van het pension waar hij verblijft een grote fresco, geheel met de oude technieken die hij op de academie had leren kennen. Ook z'n bezoek aan Venetië legt hij in -gecombineerde- technieken vast. Eenmaal weer thuis, boordevol indrukken, schildert hij meerdere berglandschappen (Pordoi, Sella, Marmolada) opnieuw in olieverf.